USA.XMC.PL

🇺🇸 Kompetencje Kongresu USA

Wśród wielu wymienianych kompetencji Kongresu, tj. ustrojodawcza (uprawnienia w procesie zmiany konstytucji), ustawodawcza, kreacyjna (w pewnych sytuacjach, np. wybór prezydenta i wiceprezydenta), sądownicza i śledcza (np. pociąganie wyższych funkcjonariuszy federalnych do odpowiedzialności konstytucyjnej i ferowanie werdyktu- tzw. impeachment) oraz kontrolna na szczególną uwagę zasługują uprawnienia legislacyjne i związane z kontrola szeroko pojętego aparatu administracji (ale nie bezpośrednio prezydenta).

Co roku do Kongresu trafia kilka tysięcy projektów ustaw i rezolucji. Tylko znikoma ich część (kilka procent) jest referowana przez komisje na forum plenarnym izb. Los znaczniejszych projektów zależy głównie od tego, kto je popiera- największe szanse mają preferowane przez prezydencką administrację w sytuacji posiadania przez prezydenta większości w Kongresie. Droga ustawodawcza z reguły z pięciu stadiów:

a) wykonania prawa inicjatywy ustawodawczej,

b) prac w komisjach,

c) przyjęcia projektu w głosowaniu na posiedzeniu plenarnym w obu izbach,

d) uzgodnienia projektu przez izby,

e) podpisania przez prezydenta.

Projekt ustawy może wnieść pod obrady tylko członek Kongresu bądź jego komisja, choć powszechnie wiadomo, iż około 80% projektów wpływających do Kongresu jest wynikiem faktycznej inicjatywy administracji prezydenckiej. Projekty kontrowersyjne wnoszone są najpierw do izby, w której mają większą szansę przegłosowania, zaś pozostałe referowane są często w obu izbach jednocześnie. Następnie projekt wpływa do właściwej komisji, która najczęściej za pomocą podkomisji rozpatruje projekt i może przy tym prowadzić postępowanie wyjaśniające, angażując ekspertów, a w przypadku ważniejszych ustaw przeprowadzać publiczne przesłuchania z udziałem nie tylko przedstawicieli administracji, niezależnych ekspertów, przedstawicieli grup nacisku, ale i osób prywatnych (np. przedstawicieli mniejszości narodowych). Ostateczną decyzję o skierowaniu projektu do dalszych prac podejmuje cała komisja na posiedzeniu niejawnym.

Izba Reprezentantów i Senat różnią się w procedurze dopuszczania projektu do obrad plenarnych, jednakże wspólna cechą jest tu istotny wpływ liderów partyjnych na kolejność przedstawiania projektów. Po pomyślnym przegłosowaniu projektu w obu izbach (w jednobrzmiącej wersji, co zapewnia działanie komisji uzgadniających) przewodniczący obu izb przesyłają projekt do rozpatrzenia przez prezydenta.

Może on projekt podpisać, co jest jednoznaczne z nadaniem mu charakteru gotowej do wykonania ustawy, może odmówić podpisu, wówczas projekt może stać się ustawą po ponownym przegłosowaniu większością 2/3 głosów obu izb Kongresu, co udaje się zaledwie w kilku procentach przypadków; wreszcie prezydent może dopuścić do wejścia w życie ustawy bez jego podpisu, co stanowi formę politycznej dezaprobaty jej treści.

Funkcja, która obecnie pozwala Kongresowi skutecznie hamować i równoważyć działalność aparatu wykonawczego prezydenta i bardzo licznych agend rządowych-nie wyłączając tzw. niezależnych agencji, często łączących w swej aktywności uprawnienia prawodawcze, wykonawcze i orzekające- jest kontrola zmierzająca do stwierdzenia, czy administracja wykonuje prawo zgodnie z intencją wyrażoną przez Kongres. Pierwszym aktem, w którym zostały sformalizowane kontrolne uprawnienia władzy ustawodawczej, był Legislative Reorganzation Act z 1946 r. Stworzył on generalny obowiązek stałych komisji Kongresu prowadzenia permanentnego badania realizacji ustawodawstwa. Do tego czasu bowiem kontrola przeprowadzana była sporadycznie, ad hoc i głównie za pośrednictwem specjalnych komisji.

Wynikiem wprowadzenia w życie wskazanej ustawy były zmiany regulaminowe obligujące komisje do powoływania podkomisji kontrolnych, przygotowania planów kontroli i umieszczania przy projektach ustaw raportów o przewidywanym wpływie rozwiązań ustawowych na wykonanie dotychczasowych regulacji prawnych. W 1974 roku powołano Generalne Biuro Rachunkowe (GAO), które stało się organem pomagającym Kongresowi oceniać realizację przyjętych w ustawach programów zleconych administracji. Aby utrzymać kontrolę nad stale rozrastającą się biurokracją, Kongres musi dysponować różnymi technikami. Gdy jedna z nich zawiedzie, musi stosować inne, w przeciwnym bowiem razie może dojść do zdominowania w systemie rządów elementu przedstawicielskiego przez technokratyczny. Wśród wielu znanych technik kontroli wymienić należy:

a) komisyjne przesłuchania i postępowania wyjaśniające, które przez swój publiczny charakter-dostępność doń mass mediów stanowi poważne źródło krytyki i korygowania aktywności administracji,

b) weto legislacyjne, dające możliwość jednej bądź obu izbom Kongresu wyrazić sprzeciw powodujący wstrzymanie działań organów administracji (uprawniania takie zawiera obecnie ponad 200 ustaw),

c) decydowanie o wysokości funduszów na działalność agencji rządowych, dzięki czemu agencje mogą być likwidowane bądź ich programy odpowiednio modyfikowane,

d) postępowania wyjaśniająco-kontrolne, tzw. biura generalnych inspektorów (IGS) utworzone ustawowo w r. 1978 w blisko dwudziestu największych federalnych agencjach i departamentach administracyjnych, dostarczające systematycznie swe analizy organom Kongresu,

e) okresowe raporty organów władzy wykonawczej, których przedkładanie Kongresowi jest zastrzeżone ustawowo,

f) opracowanie dokonywane na zlecenie przez organy pomocnicze Kongresu, tj. Biuro Analiz Kongresowych (CRS) czy Kongresowe Biuro Budżetowe,

g) analizy pracy organów władzy wykonawczej, dokonywane przez indywidualnych członków Kongresu, którzy z reguły publikują swe ustalenia, a nawet ustalają złośliwie nagrody za godne odnotowanie działania polityka źle poinformowanego, ograniczonego intelektualnie i ogólnie niekompetentnego. Działania kontrolne Kongresu nasiliły się od połowy lat siedemdziesiątych tak dalece, że Kongres 97 kadencji (1979-1981) zyskał sobie miano Kongresu Kontroli. Jak dotychczas dobrze służą one ukrócaniu zjawiska marnotrawstwa, korupcji i złego zarządzania ze strony administracji, co, jak wiadomo, jest bolączką większości współczesnych państw i społeczeństw.

1 O zróżnicowaniu organizacji wewnętrznej i postępowaniu w obu izbach świadczy fakt, iż wykaz odpowiednich zasad w przypadku Izby Reprezentantów zajmuje kilka tomów druku, zaś Senatu tylko niecałe sto stron

3 Jest to uprawnienie Kongresu nie mające charakteru legislacyjnego ale stanowi część systemu hamulców i równowagi