USA.XMC.PL

🇺🇸 Kompetencje Kongresu USA

Wśród wielu wymienianych kompetencji Kongresu, tj. ustrojodawcza (uprawnienia w procesie zmiany konstytucji), ustawodawcza, kreacyjna (w pewnych sytuacjach, np. wybór prezydenta i wiceprezydenta), sądownicza i śledcza (np. pociąganie wyższych funkcjonariuszy federalnych do odpowiedzialności konstytucyjnej i ferowanie werdyktu- tzw. impeachment) oraz kontrolna na szczególną uwagę zasługują uprawnienia legislacyjne i związane z kontrola szeroko pojętego aparatu administracji (ale nie bezpośrednio prezydenta).

Co roku do Kongresu trafia kilka tysięcy projektów ustaw i rezolucji. Tylko znikoma ich część (kilka procent) jest referowana przez komisje na forum plenarnym izb. Los znaczniejszych projektów zależy głównie od tego, kto je popiera- największe szanse mają preferowane przez prezydencką administrację w sytuacji posiadania przez prezydenta większości w Kongresie. Droga ustawodawcza z reguły z pięciu stadiów:

a) wykonania prawa inicjatywy ustawodawczej,

b) prac w komisjach,

c) przyjęcia projektu w głosowaniu na posiedzeniu plenarnym w obu izbach,

d) uzgodnienia projektu przez izby,

e) podpisania przez prezydenta.

Projekt ustawy może wnieść pod obrady tylko członek Kongresu bądź jego komisja, choć powszechnie wiadomo, iż około 80% projektów wpływających do Kongresu jest wynikiem faktycznej inicjatywy administracji prezydenckiej. Projekty kontrowersyjne wnoszone są najpierw do izby, w której mają większą szansę przegłosowania, zaś pozostałe referowane są często w obu izbach jednocześnie. Następnie projekt wpływa do właściwej komisji, która najczęściej za pomocą podkomisji rozpatruje projekt i może przy tym prowadzić postępowanie wyjaśniające, angażując ekspertów, a w przypadku ważniejszych ustaw przeprowadzać publiczne przesłuchania z udziałem nie tylko przedstawicieli administracji, niezależnych ekspertów, przedstawicieli grup nacisku, ale i osób prywatnych (np. przedstawicieli mniejszości narodowych). Ostateczną decyzję o skierowaniu projektu do dalszych prac podejmuje cała komisja na posiedzeniu niejawnym.

Izba Reprezentantów i Senat różnią się w procedurze dopuszczania projektu do obrad plenarnych, jednakże wspólna cechą jest tu istotny wpływ liderów partyjnych na kolejność przedstawiania projektów. Po pomyślnym przegłosowaniu projektu w obu izbach (w jednobrzmiącej wersji, co zapewnia działanie komisji uzgadniających) przewodniczący obu izb przesyłają projekt do rozpatrzenia przez prezydenta.

Może on projekt podpisać, co jest jednoznaczne z nadaniem mu charakteru gotowej do wykonania ustawy, może odmówić podpisu, wówczas projekt może stać się ustawą po ponownym przegłosowaniu większością 2/3 głosów obu izb Kongresu, co udaje się zaledwie w kilku procentach przypadków; wreszcie prezydent może dopuścić do wejścia w życie ustawy bez jego podpisu, co stanowi formę politycznej dezaprobaty jej treści.

Funkcja, która obecnie pozwala Kongresowi skutecznie hamować i równoważyć działalność aparatu wykonawczego prezydenta i bardzo licznych agend rządowych-nie wyłączając tzw. niezależnych agencji, często łączących w swej aktywności uprawnienia prawodawcze, wykonawcze i orzekające- jest kontrola zmierzająca do stwierdzenia, czy administracja wykonuje prawo zgodnie z intencją wyrażoną przez Kongres. Pierwszym aktem, w którym zostały sformalizowane kontrolne uprawnienia władzy ustawodawczej, był Legislative Reorganzation Act z 1946 r. Stworzył on generalny obowiązek stałych komisji Kongresu prowadzenia permanentnego badania realizacji ustawodawstwa. Do tego czasu bowiem kontrola przeprowadzana była sporadycznie, ad hoc i głównie za pośrednictwem specjalnych komisji.

Wynikiem wprowadzenia w życie wskazanej ustawy były zmiany regulaminowe obligujące komisje do powoływania podkomisji kontrolnych, przygotowania planów kontroli i umieszczania przy projektach ustaw raportów o przewidywanym wpływie rozwiązań ustawowych na wykonanie dotychczasowych regulacji prawnych. W 1974 roku powołano Generalne Biuro Rachunkowe (GAO), które stało się organem pomagającym Kongresowi oceniać realizację przyjętych w ustawach programów zleconych administracji. Aby utrzymać kontrolę nad stale rozrastającą się biurokracją, Kongres musi dysponować różnymi technikami. Gdy jedna z nich zawiedzie, musi stosować inne, w przeciwnym bowiem razie może dojść do zdominowania w systemie rządów elementu przedstawicielskiego przez technokratyczny. Wśród wielu znanych technik kontroli wymienić należy:

🇺🇸 Prezydent USA

Prawo kandydowania do urzędu prezydenta posiadają obywatele amerykańscy, którzy skończyli 35 lat, zamieszkują na terenie USA co najmniej 14 lat, nie są obywatelami naturalizowanymi i dysponują pełnią praw publicznych. Zgłoszeń kandydatów mogą dokonywać grupy wyborców, partie polityczne (co jest najczęstszą praktyką) bądź sam zainteresowany kandydowaniem (jak np. Perot w kampanii wyborczej w 1992 r.). Ta sama osoba może sprawować urząd prezydenta nie dłużej niż dwie, czteroletnie kadencje. Prezydencka kampania wyborcza składa się z trzech etapów:

1) nominacji kandydatów przez partie polityczne;

2) wyborów powszechnych;

3) wyboru prezydenta przez kolegium elektorów

1. Obecnie, w większości przypadków, wstępna fazą uzyskania partyjnej nominacji są prawybory, służące sondażowi opinii publicznej co do szans prezydenckich kandydatów. Ostateczna decyzja o nominacji kandydatów zapada na konwencjach krajowych obu głównych partii. Delegaci na konwencję ze stanów, w których przeprowadzono prawybory, związani są ich wynikami i dopiero w sytuacji, gdy kandydat nie został wybrany w pierwszym głosowaniu, mogą wysuwać inne kandydatury w dalszych głosowaniach. Wybrany kandydat danej partii ma przywilej dobrania sobie kandydatów na wiceprezydenta. Brak szerokiej kampanii dotyczącej stanowiska wiceprezydenta wiąże się z jego konstytucyjnie niewielkim zakresem uprawnień: pełni on tytularną funkcję przewodniczącego Senatu, zastępuje prezydenta w wypadku jego niezdolności do wykonywania obowiązków oraz w przypadku opróżnienia urzędu prezydenta (śmierć, ustąpienie lub usunięcie prze Kongres zgodnie z procedurą impeachment) obejmuje go i sprawuje do końca kadencji. Efektem krajowych konwencji partyjnych jest oprócz wyboru kandydata danej partii przyjęcie prezydenckiego programu wyborczego- narzędzia głównie propagandowego służącego agitacji wyborczej, rzadko stanowiącej program realizowany przez kandydata po objęciu przezeń urzędu prezydenta.

2. Decydujące znaczenie dla wyboru prezydenta ma głosowanie powszechne, w którym wprawdzie nie wybiera się bezpośrednio prezydenta tylko elektorów (z każdego stanu tylu, ile dany stan ma miejsc w Kongresie), ale mają oni obowiązek respektować preferencje wyborców. Oznacza to, że kandydat danej partii, który uzyskał w danym stanie większość, otrzymuje wszystkie mandaty elektorskie tego stanu.

3. W tej sytuacji wyniki wyborów znane są już po obliczeniu wyników głosowania powszechnego (w listopadzie) i głosowanie kolegium elektorskiego ( w grudniu) stanowi jedynie zadośćuczynienie formalnemu wymogowi konstytucyjnemu.