Jako, że jedną z najważniejszych gałęzi przemysłu amerykańskiego jest przemysł chemiczny postanowiłem poddać go szerszej analizie korzystając z danych zawartych w raporcie opublikowanym przez American Chemistry Council (ACC)1 pod koniec 2001 r., o roz­woju amerykańskiego przemysłu chemicznego. Rok 2001 był dla tego prze­mysłu w USA najtrudniejszy w ciągu ostatnich 20 lat. Do głównych przyczyn niekorzystnego rozwo­ju sytuacji w tej branży przemysłu amerykańskie­go eksperci ACC zaliczyli min.:

- spowolnienie tempa wzrostu gospodarki ame­rykańskiej,
- wysokie ceny surowców w pierwszych miesiącach ubiegłego roku,
- stanowisko krajów OPEC o zmniejszeniu poziomu wydobycia ropy naftowej,
- mało stabilna sytuacja na rynkach walutowych
- mocny kurs dolara USA, utrudniajÄ…cy eksport,
- spadający popyt, w następstwie recesji w sek­torze przemysłowym,
- spadające ceny niektórych rodzajów produk­tów chemicznych.

W dostawach rynkowych wyrobów chemicz­nych przez przemysł amerykański w 2001 r. od­notowano stagnację. Utrzymały się one na pozio­mie 2000 r. tj. około 460 mld USD. Uwzględniając inflację był to jednak realny spadek dostaw o około 3%. Należy zaznaczyć, że już w 2000 r. ob­serwowano pierwsze oznaki spadku dynamiki do­staw towarów chemicznych na rynek, tym niemniej dostawy te w porównaniu do 1999 r. były jeszcze nominalnie o 5,8%, a realnie o 1,8% wyż­sze.

We wspomnianym raporcie eksperci ACC wy­szczególnili w przemyśle chemicznym cztery głów­ne grupy wyrobów, a mianowicie:

- surowce chemiczne podstawowe,
- chemikalia specjalne,
- produkty farmaceutyczne i ochrony roślin,
- produkty chemiczne użytkowe min. kosmetyki, środki do mycia, czyszczenia itd.

Surowce chemiczne podstawowe. WstÄ™pnie ocenia siÄ™, że dostawy tych surowców na rynek amerykaÅ„ski w 2001 r. zmniejszyÅ‚y siÄ™ w porów­naniu z 2000 r. nominalnie o okoÅ‚o 5,8% do pozio­mu 158,8 mld USD. Szczególnie wyraźnie spadÅ‚y dostawy produktów petrochemicznych i półwyro­bów chemicznych. ByÅ‚ to spadek o okoÅ‚o 13,5% do poziomu 45,3 mld USD. W ciÄ…gu trzech pierwszych kwartałów ubieg­łego roku w porównaniu z analogicznym okresem w roku poprzednim zmniejszyÅ‚a siÄ™ produkcja benzenu o 24,1%, etylenu – o 11,4%, propylenu – o 9,6% i styrenu – 0 24,7%. Nieznacznie, tytko – 0,3% do poziomu 20,3 mld USD, zmniejszyÅ‚y siÄ™ dostawy chemikaliów nieorganicznych. WzrosÅ‚y
natomiast dostawy w zakresie materiałów do pro­dukcji nawozów chemicznych 02,5% do poziomu 10,3 mld USD.

Produkty chemiczne specjalne. W grupie che­mikaliów specjalnych, jak się ocenia, nastąpił w 2001 r. wzrost dostaw o około 3,0% do poziomu 108,2 mld USD. Obserwuje się jednak znaczne zróżnicowanie między poszczególnymi grupami produktów. Spadek dostaw nastąpił m.in. w gru­pie środków do klejenia i uszczelniania o około 2% do 8,4 mld USD, niekorzystnie rozwijała się także sytuacja na rynku katalizatorów redukcji chemicznych (spadek 0 2,3% do 1,8 mld USD) oraz chemikaliów na potrzeby elektroniki (spadek również o 2,3% do poziomu 6,4 mld USD). Przy­rosty dostaw odnotowano z kolei w zakresie m.in. materiałów chemicznych pokryciowych (o 2,5% do 19,0 mld USD), gazów przemysłowych (o 4,3% do 6,3 mld USD), a także w grupie pozo­stałych chemikaliów specjalnych (o 4,5% do 66,4 mld USD).

Produkty ochrony życia i roślin obejmują dwie główne grupy, a mianowicie: farmaceutyki i środki ochrony roślin. Wstępnie ocenia się, że dostawy towarów tej grupy w 2001 r. wzrosły 02,8% do po­ziomu 138,0 mld USD. Ponadprzeciętnie wzrosty dostawy środków ochrony roślin o 4,8% do 13,7 mld USD. Podobnie odnotowano wzrost dostaw w grupie farmaceutyków, jednak w tempie niższym około 2,5% do poziomu 124,3 mld USD.

Produkty chemiczne użytkowe. Ten sektor prze­mysłu chemicznego odznaczał się w 2001 r. naj­szybszym wzrostem. Według wstępnej oceny ACC wzrost dostaw wyniósł w ub.r. około 5,5%, do poziomu 55,1 mld USD. W raporcie podkreślono równocześnie, że pomimo trudnych warunków rynkowych amerykań­ski przemysł chemiczny mógł odnotować w ub.r. rosnące dochody. Eksperci ACC oceniają ubiegło­roczny wzrost zysków tej gałęzi na poziomie 3,3%. Zbliżyły się one w sumie do poziomu 105,5 mld USD. W poszczególnych grupach wyrobów chemicznych sytuacja była zróżnicowana. Wzro­sły zyski w grupie produktów ochrony życia i roślin oraz w grupie produktów chemicznych użytko­wych. Zmalały natomiast w grupie surowców che­micznych podstawowych i w grupie produktów chemicznych specjalnych.

W 2001 r. pogorszenie sytuacji na ameryka­ńskim rynku chemicznym odczuli również zagra­niczni dostawcy na ten rynek. Import amerykaÅ„ski na potrzeby tego przemysÅ‚u wzrastaÅ‚ wyraźnie wolniej niż w latach wczeÅ›niejszych. O ile bowiem w 2000 r. wspomniany import wzrósÅ‚ o okoÅ‚o 18,4% do poziomu 73,6 mld USD, to po pierwszych trzech kwartaÅ‚ach 2001 r. wzrost ten oscylowaÅ‚ wokół 9,0% i 59,4 mld USC. W/w raporcie ?The Business of Chemistry in the USD” ocenia siÄ™, że w ciÄ…gu caÅ‚ego ubiegÅ‚ego roku import chemiczny do USA wzrósÅ‚ o 11,5% i osiÄ…gnÄ…Å‚ poziom okoÅ‚o 82,0 mld USD. Jeszcze niższe tempo wzrostu im­portu chemicznego na rynek amerykaÅ„ski przewi­duje siÄ™ w bieżącym 2002 r. na poziomie 7,7%.

Wolniej od importu chemicznego wzrastał amerykański eksport chemiczny. Eksperci ACC oceniają że w ubiegłym roku wzrósł on o około 4,3% do poziomu 83,3 mld USD. Bilans obrotów w amerykańskim handlu chemikaliami zamknął się w ub.r. nieznaczną około 1,3 mld USD nad­wyżką. Wolniejsze tempo wzrostu amerykańskie­go eksportu chemicznego utrzyma się, jak oce­niają eksperci ACC, również w bieżącym 2002 r.,