W W W. U S A . X M C .P L

🇺🇸 Charakterystyka Kraju

Stany Zjednoczone Ameryki są państwem związkowym w Ameryce Pn., nad O. Spokojnym, O. Atlantyckim, Zat. Meksykańską oraz morzami: Beringa (O. Spokojny), Beauforta i Czukockim (M. Arktyczne). Zajmuje środkową i północno – zachodnią część kontynentu. W części środkowej jest położonych 48 stanów (zwanych kontynentalnymi), a na północnym – zachodzie stan Alaska (oddzielony od pozostałych stanów terytorium Kanady). Na archipelagu Hawajów na O. Spokojnym znajduje się stan Hawaje.. Powierzchnia lądowa 9,2 mln km2 (z wodami wewnętrznymi – 9,4 mln km2, terytorialnymi – 9,8 mln km2). Państwo składa się z 50 autonomicznych stanów i stołecznego Dystryktu Kolumbii.

Stany Zjednoczone graniczą z Kanadą i Meksykiem; granica z Kanadą biegnie wzdłuż 49oN, a następnie poprzez Wielkie Jeziora i rzeką Św. Wawrzyńca, stanu Alaska wzdłuż 1 40oW; granicę z Meksykiem stanowi na znacznej długości rzeka Rio Granda; od Federacji Rosyjskiej S.Z. oddziela Cieśnina Beringa (szer. 35?86 km). Łączna długość granic lądowych wynosi ponad 12 tys. km, morska ok. 20 tys. km. Pod administracją S.Z. znajdują się wyspy: Wyspy Dziewicze S.Z. na M. Karaibskim, Guam, Mariany Pn., Midway, Samoa Amerykańskie i Wake na 0. Spokojnym. Państwami stowarzyszonymi ze Stanami Zjednoczonymi są: Portoryko, Federacja Mikronezji, Wyspy Marshalla.USA są trzecim pod względem liczby ludności, po Chinach i Indiach krajem świata. Zamieszkują go Amerykanie urodzeni w USA, głównie potomkowie imigrantów z różnych krajów świata. Amerykanie urodzeni poza granicami S.Z. stanowią 1,3% ludności, a współcześni migranci 7,9% ogółu mieszkańców.

Imigranci w początkowym okresie kolonizacji pocho­dzili głównie z W Brytanii, Holandii oraz Hiszpanii, w późniejszym z Niemiec i krajów skandynawskich i końcu XIX w. również z południowej i wschodniej Eu­ropy (w tym z ziem polskich). Największe na­silenie imigracji wystąpiło w drugiej połowie XIX w. i początku XX w, kiedy do Stanów Zjednoczonych przybywało od kilkuset tys. do 1 mln osób rocznie. Wprowadzone 1921 ustawy imigracyjne ogra­niczyły napływ cudzoziemców do ok 150 tys. osób roczni. Szacuje się, że nielegalnie przekracza granicę S Z. do 1 mln osób rocznie, najwięcej z Meksyku. Imigracja wpłynęła na bardzo szybki wzrost liczby ludności; w okresie od 1790 (pierwszy spis powszechny) do 2008 liczba ludności wzrosła prawie 73 razy, z 3,9 mln do 288 mln.

Konsekwencją imigracji jest również duże zróżnicowanie rasowe i etniczne społe­czeństwa amerykańskiego. Ludność biała (pochodzenia europejskiego) stanowi ok. 83,5% ogółu mieszkańców, czarna (potomkowie niewolników oraz późniejsi imigranci z Antyli, gł. z Haiti) – 12,4% (ponad 30 mln), latynoamerykańska (róż­nych ras) – 9,5%, pochodzenia azjatyckiego, w tym mieszkańcy Hawajów 33% (1992). Liczbę ludności autochtonicznej Indian oraz Eskimosów i Aleutów zamieszkujących Alaskę ocenia się na ok. 2,2 mln

Strukturę wiekową ludności Stanów Zjednoczonych do ok. pół. XX w. cechowała przewaga roczników mło­dych, występowała również większa liczba mężczyzn niż kobiet; 1910 na 100 kobiet przypadało 106 mężczyzn, w latach 40. -101 mężczyzn. Malejący przyrost naturalny (w latach 60 ok. 10%o rocznie 80. ok. 7%o, 1993 6,8%o), wydłużający się czas życia (mężczyźni 72 lata, kobiety 79 lat) wpływają na proces starzenia się spo­łeczeństwa. W 1993 poniżej 14 lat mało 22% ludności, od 15 do 64 lat 65,3%, ponad 64 lata 12,7%. Zmieniła się stru­ktura płci: na 100 mężczyzn przypada 105 kobiet. Struktura wiekowa i płci są zróżnico­wane etnicznie i regionalnie. Stany Zjednoczone są krajem o małej średniej gęstości zaludnie­nia 27 mieszk. na km2 (1993).

Rozmiesz­czenie ludności jest bardzo nierównomierne. Na wschód od Missisipi, na obszarze stanowiącym ok. 26% powierzchni kraju, mieszka ok. 60% lud­ności. Najgęściej są zaludnione wybrzeża pn.­-wsch., a zwłaszcza stany: Neta Jersey (391 mieszk. na km2), Rhode lsland (319 mieszk. na km2) Massachusetts, Nowy Jork oraz Con­necticut i Maryland, ponadto rejon Wielkich Jezior, dolina Missisipi wybrzeże Kalifornii, Floryda, pd-wsch. Teksas oraz Hataaje (gł. wyspa Oahu). Najrzadziej zaludnione obszary to: Alaska (0,4 mieszk. na km2), stany po­łożone w Kordylierach: Montana (2 mieszk. na km2), Wyoming (ok. 2 mieszk. na km2) i Nevada, a także pn. stany prerii: Dakota Pn. i Pd.. Na gęstość zaludnienia po­szczególnych stanów mają wpływ migracje wewnętrzne.

🇺🇸 Obszary Kultury Organizacji USA

Cywilizacja organizacji to obowiązujący w niej niepisany kodeks, zbiór symboli, wartości, wzorców i norm uznawanych i realizowanych przez wszystkich pracowników. Reguluje sposób wzajemnego odnoszenia się pracowników do siebie oraz wszelkie przejawy współpracy, rywalizacji, komunikowania się, traktowania podwładnych przez przełożonych itp. Kultura organizacji obejmuje także postawy pracowników wobec ich własnej pracy oraz relacje z otoczeniem (klientami, kooperantami, lokalną czy szerzej pojętą społecznością).

Obszary kultury organizacji są praktycznym wyrazem stosowania naczelnych dla danej organizacji wartości. Jako obowiązujący wzorzec działania wpisuje się w tradycję firmy i jest przekazywana nowym pracownikom w procesie ich adaptacji. Pełni istotną funkcję w budowaniu zespołów, w motywowaniu pracowników itp.

W USA lista takich wartości wg. Mike`a Woodcocka i Dave`a Francisa (powstała na podstawie badań wielu przedsiębiorstw amerykańskich ) związana jest z czterema funkcjami organizacji:

funkcją kierowniczą,
funkcją wykonawczą,
funkcją społeczną,
funkcją obronną.

Funkcja kierownicza
Aspekt władzy: Grupa kierownicza powinna mieć wystarczające umiejętności, autorytet i wpływ, aby móc decydować o organizacji. Powinna także zdawać sobie sprawę z tego, że władza jest konsekwencją ich pozycji w organizacji i los organizacji zależy przede wszystkim od nich.
Zasada: szefowie muszą kierować.

Myślenie elitarne: Szef o niedostatecznych kwalifikacjach może wyrządzić firmie duże szkody. Organizacje powinny zdawać sobie sprawę ze znaczenia, jakie ma typowanie i przygotowywanie najlepszych kandydatów do zajęcia ról kierowniczych.
Zasada: śmietanka na wierzch.

Wynagradzanie: Szefowie muszą pracować nieustannie i energicznie dla osiągnięcia celów organizacyjnych. Organizacje odnoszące sukcesy powinny zachęcać ich do pracy, zauważać i wynagradzać wyniki.
Zasada: liczą się czyny i wyniki.

Koncentracja: Ważne jest, aby wysiłek nakierowany był na istotne zadania. Jeżeli środki są niewłaściwie użyte, zdolniejsze kierownictwo innego przedsiębiorstwa wykorzysta to i odbierze nam udział w rynku. Organizacje powinny przeznaczać środki na zadania, które dają wyniki.
Zasada: Należy robić to, co istotne – to, co przynosi rezultat.

Efektywność: Często się zdarza, że mały błąd ma nieproporcjonalne znaczenie dla jakości całości. Wysiłek, aby każde zadanie wykonać dobrze daje przewagę konkurencyjną. Organizacje powinny poszukiwać lepszych sposobów osiągnięcia rezultatów i zachęcać do wprowadzania innowacji.
Zasada: pracuj dobrze.

Ekonomia: Dużo łatwiej jest wydać pieniądze niż je zarobić. Brak kontroli wydatków jest częstym powodem upadłości przedsiębiorstw. Każda działalność kosztuje, ktoś gdzieś zawsze musi za nią zapłacić Organizacje powinny rozumieć, jak ważne są uwarunkowania ekonomiczne.
Zasada: nie ma darmowych obiadów.

🇺🇸 Kompetencje Kongresu USA

Wśród wielu wymienianych kompetencji Kongresu, tj. ustrojodawcza (uprawnienia w procesie zmiany konstytucji), ustawodawcza, kreacyjna (w pewnych sytuacjach, np. wybór prezydenta i wiceprezydenta), sądownicza i śledcza (np. pociąganie wyższych funkcjonariuszy federalnych do odpowiedzialności konstytucyjnej i ferowanie werdyktu- tzw. impeachment) oraz kontrolna na szczególną uwagę zasługują uprawnienia legislacyjne i związane z kontrola szeroko pojętego aparatu administracji (ale nie bezpośrednio prezydenta).

Co roku do Kongresu trafia kilka tysięcy projektów ustaw i rezolucji. Tylko znikoma ich część (kilka procent) jest referowana przez komisje na forum plenarnym izb. Los znaczniejszych projektów zależy głównie od tego, kto je popiera- największe szanse mają preferowane przez prezydencką administrację w sytuacji posiadania przez prezydenta większości w Kongresie. Droga ustawodawcza z reguły z pięciu stadiów:

a) wykonania prawa inicjatywy ustawodawczej,

b) prac w komisjach,

c) przyjęcia projektu w głosowaniu na posiedzeniu plenarnym w obu izbach,

d) uzgodnienia projektu przez izby,

e) podpisania przez prezydenta.

Projekt ustawy może wnieść pod obrady tylko członek Kongresu bądź jego komisja, choć powszechnie wiadomo, iż około 80% projektów wpływających do Kongresu jest wynikiem faktycznej inicjatywy administracji prezydenckiej. Projekty kontrowersyjne wnoszone są najpierw do izby, w której mają większą szansę przegłosowania, zaś pozostałe referowane są często w obu izbach jednocześnie. Następnie projekt wpływa do właściwej komisji, która najczęściej za pomocą podkomisji rozpatruje projekt i może przy tym prowadzić postępowanie wyjaśniające, angażując ekspertów, a w przypadku ważniejszych ustaw przeprowadzać publiczne przesłuchania z udziałem nie tylko przedstawicieli administracji, niezależnych ekspertów, przedstawicieli grup nacisku, ale i osób prywatnych (np. przedstawicieli mniejszości narodowych). Ostateczną decyzję o skierowaniu projektu do dalszych prac podejmuje cała komisja na posiedzeniu niejawnym.

Izba Reprezentantów i Senat różnią się w procedurze dopuszczania projektu do obrad plenarnych, jednakże wspólna cechą jest tu istotny wpływ liderów partyjnych na kolejność przedstawiania projektów. Po pomyślnym przegłosowaniu projektu w obu izbach (w jednobrzmiącej wersji, co zapewnia działanie komisji uzgadniających) przewodniczący obu izb przesyłają projekt do rozpatrzenia przez prezydenta.

Może on projekt podpisać, co jest jednoznaczne z nadaniem mu charakteru gotowej do wykonania ustawy, może odmówić podpisu, wówczas projekt może stać się ustawą po ponownym przegłosowaniu większością 2/3 głosów obu izb Kongresu, co udaje się zaledwie w kilku procentach przypadków; wreszcie prezydent może dopuścić do wejścia w życie ustawy bez jego podpisu, co stanowi formę politycznej dezaprobaty jej treści.

Funkcja, która obecnie pozwala Kongresowi skutecznie hamować i równoważyć działalność aparatu wykonawczego prezydenta i bardzo licznych agend rządowych-nie wyłączając tzw. niezależnych agencji, często łączących w swej aktywności uprawnienia prawodawcze, wykonawcze i orzekające- jest kontrola zmierzająca do stwierdzenia, czy administracja wykonuje prawo zgodnie z intencją wyrażoną przez Kongres. Pierwszym aktem, w którym zostały sformalizowane kontrolne uprawnienia władzy ustawodawczej, był Legislative Reorganzation Act z 1946 r. Stworzył on generalny obowiązek stałych komisji Kongresu prowadzenia permanentnego badania realizacji ustawodawstwa. Do tego czasu bowiem kontrola przeprowadzana była sporadycznie, ad hoc i głównie za pośrednictwem specjalnych komisji.

Wynikiem wprowadzenia w życie wskazanej ustawy były zmiany regulaminowe obligujące komisje do powoływania podkomisji kontrolnych, przygotowania planów kontroli i umieszczania przy projektach ustaw raportów o przewidywanym wpływie rozwiązań ustawowych na wykonanie dotychczasowych regulacji prawnych. W 1974 roku powołano Generalne Biuro Rachunkowe (GAO), które stało się organem pomagającym Kongresowi oceniać realizację przyjętych w ustawach programów zleconych administracji. Aby utrzymać kontrolę nad stale rozrastającą się biurokracją, Kongres musi dysponować różnymi technikami. Gdy jedna z nich zawiedzie, musi stosować inne, w przeciwnym bowiem razie może dojść do zdominowania w systemie rządów elementu przedstawicielskiego przez technokratyczny. Wśród wielu znanych technik kontroli wymienić należy:

🇺🇸 Zasada Podziału Władzy USA

Zasada ta ma kluczowe znaczenie dla ustroju państwowego Stanów Zjednoczonych. Jej podstawy doktrynalne stworzył J. Locke w pracy Dwa traktaty o rządzie oraz Ch. De Montesquieu- O duchu praw, a udanego jej rozwinięcia dokonali twórcy konstytucji i praktyka polityczna, pozwalająca w dużym stopniu zrealizować cel koncepcji podziału władz-uniknięcie tyranii któregokolwiek z organów państwowych, a tym samym zachowanie wolności osobistej i politycznej obywateli. Zasada podziału władz zakłada, iż:

1) aparat państwowy realizuje trzy odrębne funkcje: ustawodawczą, wykonawczą i sądową;

2) każdej z nich powinna odpowiadać aktywność odrębnego organu państwowego-winna istnieć zasada niepołączalności funkcji i stanowisk;

3) powinien istnieć system hamulców i równoważenie się poszczególnych organów państwa (checks and balances), uniemożliwiający dominację któregoś z nich nad pozostałymi.

Aby uruchomić system równoważenia się władz, twórcy konstytucji poddali je różnym wpływom, tak żeby prezydent, członkowie Kongresu i sędziowie nie byli zawiśli ani jedni od drugich, ani od tego samego elektoratu. Prezydent miał być wybierany przez zgromadzenie elektorów, senatorowie przez legislatury stanowe, członkowie Izby Reprezentantów w głosowaniu powszechnym, sędziowie powoływani za zgodą Senatu przez prezydenta. Ponadto różne są okresy kadencji członków Senatu, Izby Reprezentantów, prezydenta; sędziowie powoływani są dożywotnio.

Każda władza rządu centralnego posiada określone uprawnienia w wykonywaniu funkcji przez inną władzę. To co jest bowiem konieczne do sprawnego działania państwa, to nie całkowita niezależność i zupełna wyłączność funkcji, ale współzależność; stąd wybitny badacz R. Neustad trafnie określa amerykański system rządów jako system oddzielonych instytucji współuczestniczących w wykonywaniu funkcji państwowych czy też inaczej-wpływających na realizację funkcji państwowych (separated institutions sharing powers).

🇺🇸 Charakterystyka Edukacji USA

Stany Zjednoczone Ameryki obejmują obszar prawie 10 mln km’”. Państwo jest podzielone na 50 stanów i kilka terytoriów zamorskich (Porto Rico, Wyspy Dziewicze, Guam, Samoa). Liczba ludności przekracza 290 mln, w tym znaczny jest odsetek ludności napływowej z całego świata, a zwłaszcza z Ameryki Łacińskiej. W etnicznej mozaice biali zajmują zdecydowanie pierwsze miejsce -77,6%, czarni – 11,4%, ludność tubylcza (Indianie) -0,7%, latynoamerykańska – 7,6%, Azjaci i mieszkańcy wysp Pacyfiku – 2,7% .

Rozwarstwienie społeczne jest znaczne .Najuboższymi warstwami są mniejszości kolorowe: 30,7% wszystkich czarnych oraz 26,7% pochodzących z Ameryki Łacińskiej żyje w ubóstwie. Ich zarobki w skali rocznej nie przekraczają 7372 $ na rodzinę.

Najważniejszymi celami oświaty amerykańskiej na 2000 r., w świetle deklaracji prezydenta i gubernatorów (1990), są:

kształcenie wszystkich dzieci i młodzieży zdolnej do nauki, rozpowszechnienie szkolnictwa średniego (90% grupy wieku ma zostać przynajmniej absolwentami szkoły średnięj),

podniesienie poziomu nauczania języka angielskiego, matematyki, nauk przyrodniczych, historii i geografii, by absolwenci szkol byli dobrze przygotowani do wypełniania ról społecznych i zawodowych,

uczniowie amerykańscy mają zdobyć I miejsce w badaniach porównawczych osiągnięć szkolnych w naukach przyrodniczych i matematyce,

każdy dorosły Amerykanin będzie miał wiedzę i umiejętności wystarczające, by osiągnąć sukces w globalnej gospodarce XXI wieku i być przy tym obywatelem, który będzie znał dobrze i respektował swoje prawa i obowiązki,

amerykańska szkoła będzie wolna od narkotyków i gwałtów

Charakterystyczną cechą oświaty amerykańskiej jest skrajna decentralizacja. W kierowaniu systemem oświaty biorą udział władze stanowe i lokalne. Rząd Federalny ani me kontroluje, ani nie finansuje oświaty. Tak stanowi Konstytucja.

Władze federalne są odpowiedzialne za tworzenie prawnych regulacji w obrębie oświaty, dotyczących przede wszystkim mniejszości narodowych oraz niepełnosprawnych. Wspierają również badania naukowe dotyczące edukacji. Nie ma więc w USA systemu oświaty publicznej, zarządzanego centralnie. Nie oznacza to jednak, że Rząd Federalny nie interesuje się oświatą. Władze wykonawcze, ustawodawcze i sądownicze Rządu Federalnego aktywnie uczestniczą w tworzeniu polityki oświatowej dotyczącej np. segregacji rasowej, alokacji pieniędzy na oświatę uwzględniającej potrzeby rożnych środowisk, dostępu do oświaty dzieci z rodzin biednych, dzieci upośledzonych fizycznie lub umysłowo.

Za poziom oświaty odpowiadają przede wszystkim władze stanowe. W praktyce jednak poszczególne stany przekazują znaczny zakres uprawnień władzom lokalnym (radom szkół lokalnych). Rady te kierują szkołami w sposób bezpośredni lub zlecają nadzór nad szkołami odpowiednim agencjom zwykle powołanym do tego celu. W 1991 r. było ponad 15 tys. takich rad w całym kraju. Każda rada może tworzyć oddzielny system szkół lokalnych).

Oprócz szkół publicznych istnieje dobrze rozwinięty system szkół prywatnych obejmujący ponad 30 tys. szkół rożnych szczebli

Koszty finansowania amerykańskiej oświaty publicznej są w około 10% pokrywane przez Rząd Federalny, natomiast w 90% przez władze lokalne (z podatków). Mimo iż wydatki na ucznia znacznie wzrosły w ostatnim 20-leciu (prawie 4-krotnie w latach 1976-1996 z 1505 do 6600 S), to jednak widoczne są znaczne nierówności w finansowaniu oświaty, wynikające z poziomu zamożności terenu zamieszkania, a przecież bogactwo i bieda są rozdzielone nierówno prawie w każdym kraju. Można przecież ustalać bardzo wysokie podatki, a ściągać niewiele pieniędzy i odwrotnie.